जनादेश वाच।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले विश्वासको मत लिएपछि अबको कोर्स सरकार विस्तारमा नै केन्द्रित हुने भएको छ । दुई महिनामा दोस्रोपटक विश्वासको मत पाएपछि प्रचण्डले २/४ दिनभित्रै सरकार विस्तार हुने बताएका थिए । यसअघिदेखि नै सरकारको नेतृत्व गरिरहेको माओवादीका ५ र जनमतका एक मन्त्री छन् । अब कांग्रेस, जसपा, नेकपा एस र साना दलका मन्त्री थपिँदैछन् ।
सरकारमा मन्त्री बन्न प्रभावशाली नेतासहितका दाबेदार धेरै भएपछि कांग्रेसले मन्त्री बन्नका लागि मापदण्ड नै तय गरेको छ । आइतबार बसेको कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकले योगदान र योग्यताका आधारमा समावेशी र प्रादेशिक सन्तुलन मिलाएर मन्त्री चयन गर्ने निर्णय गरेको थियो ।
‘नेपाली कांग्रेसका तर्फबाट सरकारमा सहभागी हुने मन्त्रीहरू चयन गर्दा योगदान र योग्यताको मुख्य दुई आधारमा समावेशिता र प्रादेशिक सन्तुलन दृष्टिगत गरेर चयन गर्ने निर्णय यो बैठक गर्दछ,’ कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको निर्णयमा भनिएको छ ।
कांग्रेसले यसअघि पहिले नै मापदण्ड तोकेर मन्त्री चयन गर्ने गरेको थिएन । तर यसपटक प्रभावशालीसहित दाबेदार धेरै भएपछि कांग्रेसले मापदण्ड तोकेको हो । समावेशी र प्रादेशिक भनेर मापदण्ड तोक्दा एउटै प्रदेशबाट १ जनाभन्दा बढी मन्त्री बन्ने सम्भावना कम देखिएको हो । सत्ता गठबन्धनको भागबन्डामा कांग्रेसले बढीमा ८ मन्त्रालय पाउनेछ । सात प्रदेशबाट १/१ जना मन्त्री हुँदा एउटा मात्रै प्रदेशबाट २ जना मन्त्री हुने देखिन्छ ।
कांग्रेस नेता एनपी साउदले दलले लिने मन्त्रालयको टुंगो लागेपछि मात्रै कांग्रेसले सरकारमा पठाउने मन्त्रीको नाम टुंग्याउने जानकारी दिए । ‘सरकार विस्तारका लागि बल्ल छलफलको क्रम शुरू भएको छ । सरकारमा सहभागी हुने दल धेरै भएकाले कसले कति र कुन मन्त्रालय लिने भन्ने टुंगिएपछि बल्ल सरकारमा को जाने भन्ने टुंगो लाग्छ,’ साउदले भने, ‘कांग्रेसको भागको मन्त्रालय टुंगिएपछि कांग्रेसबाट कसले नेतृत्व गरेर सरकारमा जाने र को मन्त्री बन्ने भन्ने टुंगो लाग्छ ।’
खड्काकै सम्भावना बलियो
प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारका कसले नेतृत्व गरेर जाने भन्नेमा अझै टुंगो लागिसकेको छैन । सरकार विस्तारको तयारी छलफलमा उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का एक्लै भिडेका छन् । मंगलबार बिहान पनि खड्का प्रधानमन्त्री प्रचण्डसँग छलफलका लागि बालुवाटार पुगेका थिए । प्रचण्डसँगको छलफलपछि खड्का सोझै सभापति देउवा निवास धुम्बाराही पुगेका थिए । सभापति शेरबहादुर देउवाका स्वकीय सचिव भानु देउवाले पहिले गठबन्धनमा दलले पाउने मन्त्रालयको आधारमा कांग्रेसबाट कसले नेतृत्व गरेर जाने टुंगो लाग्ने प्रस्ट्याए ।
‘प्रधानमन्त्रीले विश्वासको मत पाएपछि मंगलवारबाट बल्ल सरकार विस्तारको विषय अगाडि बढेको छ,’ भानुले भने, ‘तर पार्टीबाट कसले नेतृत्व गरेर जाने र कुन मन्त्रालय पाउने प्रस्ट भएपछि मात्रै टुंगिन्छ ।’ प्रचण्डलाई गठबन्धनमा फर्काएर ल्याउन मुख्य भूमिका खेलेका पूर्णबहादुरले दाबी गरेसम्म अरू नेताले कांग्रेसबाट नेतृत्व गरेर सरकारमा जाने सम्भावना कम रहेको बताइन्छ ।
‘प्रचण्डसँगको पुनः गठबन्धनका अभियन्ता नै पूर्ण दाइ हुनुहुन्छ । यसैले उहाँले नै नेतृत्व गरेर सरकारमा जाने सम्भावना धेरै बलियो छ । पूर्ण दाइले म सरकारमा जाँदिनँ भनेपछि मात्रै प्रकाशमान सिंह, विमलेन्द्र निधि र डा. शेखर कोइरालाको पालो आउने हो,’ देउवानिकट नेता श्याम घिमिरे भन्छन्, ‘पूर्ण दाइले गृहमा दाबेदारी गर्नुभएको छ । तर, प्रचण्डले गृहभन्दा अर्थ मन्त्रालय कांग्रेसले लिइदिए आर्थिक संकटलाई पार लगाउन सकिन्थ्यो भन्ने बताउँदै आउनुभएको छ । यसैले गृह नपाए अन्ततः अर्थसहित कांग्रेसको तर्फबाट नेतृत्व गरेर जाने नै पूर्ण दाइले हो ।’
को बन्दैछन् मन्त्री ?
कांग्रेसले यसपटक ८ वटासम्म मन्त्री पाउने देखिएको छ । ८ वटामा शेखर पक्षले बढीमा २ वटा मात्रै पाउने संस्थापन पक्षका नेताहरू बताउँछन् । प्रादेशिक सन्तुलन मिलाउँदा कोशी र गण्डकी प्रदेशमा शेखर पक्षले मन्त्री पाउने देखिन्छ । तर, मुख्य दाबेदार नै ५० भन्दा बढी छन् । पार्टीको पछिल्लो मापदण्ड र धेरै दाबेदार रहेपछि को मन्त्री बन्छन् भन्नेमा टुंगो नभएको एक नेता बताउँछन् । मन्त्रीका लागि आकांक्षीको लर्को नै लागेपछि उछिट्टिएर को मन्त्री बन्छ भन्नै नसकिने एक नेता बताउँछन् ।
‘सभापतिबाहेक कांग्रेसका सबै सांसदले मन्त्रीका लागि यसपटक दबाब बढाइरहेका छन् । यही बेला पार्टीले मापदण्ड भन्दै समावेशिता र प्रादेशिक प्रतिनिधित्वलाई जोड दिएको हो,’ ती नेता भन्छन्, ‘यो मापदण्डले एउटा प्रदेशबाट एकजना मात्रै मन्त्री बन्ने सम्भावना हुन्छ । त्यसैले दाबेदारको ताँतीमध्येबाट को मन्त्री बन्छ भन्ने टुंगो नै छैन । अन्तिममा उछिट्टिएर जो पनि मन्त्री बन्न सक्छन् ।’ तर पनि समावेशी र प्रादेशिक सन्तुलन मिलाउनुपर्ने भएपछि कम्तीमा प्रदेश भने समेट्नुपर्ने चुनौती कांग्रेसलाई छ ।
यसरी प्रदेश समेट्दा कोशीबाट देउवा निकटकी सीता गुरुङ वा डा. शेखर कोइराला निकटका डिकबहादुर लिम्बु मन्त्री बन्ने बताइन्छ । तर, देउवा पत्नी आरजु राणा मन्त्री बने गुरुङ होडबाट पछि हट्नुपर्ने बताइन्छ । मधेशबाट देउवा निकटका रमेश रिजालको सम्भावना बढी छ । विमलेन्द्र निधिलाई सरकारमा नेतृत्व गरेर पठाउन देउवाभन्दा उनकी पत्नी आरजू बढी इच्छुक भएको बताइन्छ ।
उपसभापति खड्का र पूर्व उपसभापति सिंहले सरकारको नेतृत्व नगरे निधिले नै कांग्रेसको तर्फबाट सरकारमा नेतृत्व गरेर जाने सम्भावना छ । मधेशबाट अजयकुमार चौरसिया, तेजुलाल चौधरी, रामकृष्ण यादव, मुक्ता यादव, दिनेश यादव पनि मन्त्रीका लागि दाबेदार नाम हुन् । चारपटक सांसद भइसकेका रिजाल अहिलेसम्म मन्त्री भएका छैनन् । पूर्णबहादुरले सरकारमा नेतृत्व नगरे बाग्मतीबाट प्रकाशमान सिंह मन्त्री बन्नेछन् । अर्थमन्त्रालय पाए गगन थापाले इच्छा देखाएका छन् । अन्यथा मन्त्री नबन्ने घोषणा थापाको छ ।
गगन नहुँदा बाग्मतीबाट डा. प्रकाशरण महत वा उदयशमशेर राणामध्ये एक मन्त्री हुने बताइन्छ । बाग्मतीबाट मन्त्रीका लागि यसपटक धेरै प्रभावशाली सांसद दाबेदार छन् । अर्जुननरसिंह केसी, मोहबहादुर बस्नेत, प्रदीप पौडेल, राजेन्द्र केसीदेखि दुर्लभ थापासम्म मन्त्रीको दाबेदार रहेको बताइन्छ । गण्डकीबाट प्रदेशबाट मन्त्री बन्न उपसभापति धनराज गुरुङले सबै प्रयत्न लगाइरहेका छन् । उनीबाहेक शंकर भण्डारी, जीवन परियार र राजेन्द्र बजगाईं पनि मन्त्रीका लागि प्रमुख दाबेदार हुन् । डा. शशांक कोइरालाले पनि मन्त्रीका लागि आकांक्षा राखेका छन् । तर उनले यसपटक भन्दा अर्कोपटक परराष्ट्र मन्त्रालय लिएर सरकारमा जान इच्छा देखाएको बताइन्छ ।
लुम्बिनीबाट मन्त्रीका लागि किशोरसिंह राठोर, सञ्जय गौतम, विनोद चौधरी र दीपक गिरी मुख्य दाबेदार हुन् । तर, राठोरबाहेकका नेता मन्त्री बन्ने सम्भावना कम रहेको बताइन्छ । कर्णालीबाट उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का नै प्रमुख दाबेदार हुन् । उनी नहुँदा हृदयराम थानी मन्त्री बन्नेछन् । सुदूरपश्चिमबाट यसपटक मन्त्रीका लागि बलिया दाबेदार एनपी साउद छन् । साउदबाहेक बद्री पाण्डे, रमेश लेखक, वीरबहादुर बलायर, ईश्वरी न्यौपाने र दीलेन्द्रप्रसाद बडू पनि दाबेदार हुन् ।
